Diagnoza różnicowa to procedura polegająca na wyszczególnieniu różnic pomiędzy podobnymi jednostkami chorobowymi i próba odpowiedzi na pytanie z czym zmaga się konkretny pacjent. Wydaje mi się, że trudno jest znaleźć rzetelny opis tego jak można rozumieć cykliczne zmiany nastroju. Pominę tutaj mniej popularne diagnozy i skupię się właściwie na trzech, które moim zdaniem dotyczą najszerszej grupy pacjentów. Będą to:
Choroba afektywna dwubiegunowa w skrócie ChAD
Zaburzenia osobowości o typie borderline
Zaburzenia osobowości o typie narcystycznym
Co będzie odróżniać te zmiany nastroju od siebie? Poza intensywnością i długością trwania epizodu uznajmy dla klarowności tego co chcę Państwu pokazać, że będą to: A. szybkość zmian B. bodziec wyzwalający.
Choroba afektywna dwubiegunowa
Tutaj zmiany nastroju następują raczej powoli, raczej trudno jest mówić o sytuacji w której pacjent przeskakuje z depresji w manię w ciągu jednego dnia. Dla klarowności wywodu uznajmy, że w przebiegu ChAD bodziec wyzwalający będzie miał raczej pochodzenie fizyczne i będzie związany z biochemią mózgu. W tego typu zaburzeniach leczeniem z definicji będzie farmakoterapia, nie znajduje modelu terapii, który mógłby leczyć z ChAD . Wiem, że nie będzie to zawsze prawdziwe ale mam nadzieję, że wybaczą mi Państwo to uproszczenie bo to o czym chcę napisać to kwestia zmian nastroju w przebiegu zaburzeń osobowości.
Zaburzenia osobowości typu borderline
Zmiany nastroju w przebiegu borderline są gwałtowne, następują w ciągu kilku minut, godzin i ściśle wiążą się z jakimś bodźcem zewnętrznym o charakterze relacyjnym. Tego typu zmiany nastroju zazwyczaj wiążą się z impulsywnym zachowaniem i chwilowym zniesieniem kontroli impulsów, co często prowadzi do samookaleczeń lub agresywnego zachowania. To co wywołuje zmianę nastroju to zazwyczaj wyobrażenie lub realne porzucenie.
Zaburzenia osobowości typu narcystycznego
Bodziec wyzwalający zmianę można zdefiniować jako „uraz narcystyczny” lub „dowóz narcystyczny”. Będą to po prostu sytuacje, bodźce zewnętrzne, które w istotny sposób będą wpływać na samoocenę pacjenta. Tutaj tempo zmian będzie zależne właśnie od obecności takich bodźców a mogą one bardzo zróżnicowane, ilość gotówki, kontakt seksualny, awans, kłótnia, poniżenie, pochwała itd. Dowóz narcystyczny będzie zazwyczaj poprzedzał stan hipomaniakalny, natomiast uraz narcystyczny będzie powiązany z obniżeniem nastroju. Proszę zauważyć, że z powodu kruchości samooceny, jej niestabilności i ścisłego powiązania nie z tożsamością ale z czynnikami zewnętrznymi odpowiedź emocjonalna pacjenta może być bardzo nieadekwatna.
Jak widać na powyższych przykładach częste zmiany nastroju, objaw obniżonego nastroju nie muszą automatycznie oznaczać istnienia choroby afektywnej dwubiegunowej ale są poniekąd wpisane w przebieg zaburzeń osobowości. Sytuację komplikuję trochę fakt, że zaburzenia osobowości mogą współwystępować z ChAD.
Przeczytaj również:
- Diagnoza zaburzeń osobowości w oparciu o ICD-11 – Artykuł opisujący sposób diagnozy zaburzeń osobowości wg najnowszej klasyfikacji WHO.
- Odporne na psychoterapię i farmakoterapię objawy lękowe – Niektóre objawy lękowe wydają się być bardzo uporczywe a skuteczne zazwyczaj leczenie objawowe lub psychoterapia nie dają efektów. Dlaczego objaw lękowy może być odporny na psychoterapię?
- Jak wygląda pierwsza wizyta u psychoterapeuty?
- FAQ – odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania związane z psychoterapią w naszym Ośrodku.
- Jak zachęcić bliską osobę do podjęcia terapii – krótki poradnik dla bliskich, którzy martwią się o stan członków swojej rodziny lub przyjaciół i chcieliby ich namówić na psychoterapię.