Leczenie uzależnień

Uzależnienie od substancji psychoaktywnych bardzo często współwystępuje z innymi zaburzeniami psychicznymi, takim jak zaburzenia osobowości, zaburzenia nerwicowe czy zaburzenia afektywne; jest to tak zwana podwójna diagnoza. Współwystępowanie to z reguły szacuje się na ponad 50% przypadków, a według niektórych badań około 70-80%. Jeśli chodzi o osoby uzależnione cierpiące również na zaburzenia osobowości, to ich liczba waha się od 14 do 78% (Gabbard). Ponadto nadużywanie substancji psychoaktywnych jest jednym z objawów, które znajdują się w charakterystykach zaburzeń osobowości chwiejnej emocjonalnie i dyssocjalnej umieszczonych w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10, która obowiązuje w Polsce.

Psychoterapia psychodynamiczna zwraca uwagę na związek uzależnienia i innych zaburzeń psychicznych, co pozwala na zajęcie się nie tylko objawem, jakim jest picie czy zażywanie, ale również głębszymi przyczynami, które są związane z całościowym funkcjonowaniem pacjenta. Skupianie się wyłącznie na uzależnieniu przy współwystępowaniu innych zaburzeń może być nieskuteczne, wiązać się z powrotem do zażywania substancji lub z zastąpieniem jej inną, bądź skutkować brakiem satysfakcjonującego życia i relacji z innymi, nawet pomimo utrzymywania abstynencji.  Dzieje się tak, ponieważ przyczyna trudności pozostaje niezauważona i niezmieniona. Warto też mieć na uwadze, że zaburzenie osobowości jest silnym predykatorem nawrotu lub rezygnacji z terapii, co należy wziąć pod uwagę podczas planowania leczenia.

Aby leczenie osoby uzależnionej było skuteczne, powinno być poprzedzone diagnozą struktury osobowości. W różnych zaburzeniach nadużywanie substancji psychoaktywnych może mieć różne funkcje, aby ją zrozumieć mamy na uwadze całościowe funkcjonowanie pacjenta. Sprawdzamy, jak historia zażywania i rodzaje zażywanych substancji wpisują się w osobowość.

Zażywanie substancji psychoaktywnych można rozpatrywać m.in.:

• jako zachowania autoagresywne
• jako sposób odreagowania (w działaniu) napięcia spowodowanego nieświadomymi impulsami
• jako próbę radzenia sobie z intensywnymi emocjami, z którymi pacjent nie potrafi poradzić sobie w inny sposób, np. związanymi z traumą, stratą czy wynikających z trudności w bliskich relacjach
• jako sposób na regulację poczucia własnej wartości
• Jako próbę wypełnienia pustki

Metoda leczenia zależy od nasilenia objawów uzależnienia. Aby podjąć leczenie w Ośrodku Leczenia Zaburzeń Osobowości i Nerwic potrzebna jest zdolność do utrzymywania przynajmniej okresowej abstynencji. Jeśli pacjent używa alkoholu bądź innych substancji codziennie koniecznym może okazać się poprzedzenie leczenia psychodynamicznego hospitalizacją w ośrodku stacjonarnym bądź ukończenie leczenia na dziennym oddziale uzależnień. Zachęcamy również do udziału w psychoterapii osoby, które ukończyły terapię uzależnień, a mimo to nie są w pełni zadowolone z obecnego funkcjonowania.