Na początku chciałem pisać o leczniczym działaniu diagnozy ale w miarę zgłębiania tematu uświadomiłem sobie, że to nie zawsze dobrze wpływa na pacjenta. Wśród terapeutów o tzw. orientacji humanistycznej dominuje pogląd, że nie należy diagnozować. Co za tym idzie pacjent nie jest pacjentem ale klientem. Za tym poglądem stoi założenie, że diagnoza piętnuje, że szufladkuje, że to przejaw opresyjności psychiatry lub psychoterapeuty.
Oczywistym jest, że z moimi poglądami się to nie zgadza. Chciałbym wyjaśnić dlaczego uważam, diagnozowanie za konieczne i jakie terapeutyczne skutki może ono mieć.
Diagnoza nozologiczna i psychodynamiczna
Zacznijmy od tego, że są dwa typy diagnoz jeśli chodzi o psychoterapię. Albo mamy do czynienia z diagnozą nozologiczną czyli taką jaką stawia psychiatra albo mamy do czynienia z procesem diagnozy psychodynamicznej. Diagnoza psychiatryczna to zazwyczaj zbiór kategorii diagnostycznych opisujących objawy obserwowane u pacjenta. Często leczenie wynikające z takiej diagnozy ma charakter objawowy. Cały pacjent w wyniku tak postawionej diagnozy może leczyć „kawałek siebie” u innego specjalisty i tak naprawdę, żaden z nich nie ma spójnego lub kompletnego obrazu osobowości pacjenta.
Diagnoza zaburzeń osobowości
Dominującym u pacjentów z zaburzeniami osobowości objawem są właśnie zaburzenia osobowości/tożsamości, to znaczy, że ci pacjenci nie mają spójnego obrazu własnej osoby. Z powodu działania mechanizmów obronnych ich osobowość jest sfragmentaryzowana i niespójna. Dlatego opisywana przeze mnie diagnoza psychiatryczna będzie raczej wspierać u nich proces dysocjacji i rozpadu tożsamości. Taka diagnoza nie będzie leczyć chociaż częściowo objawy mogą się wycofać, to pacjent nigdy nie będzie w pełni zdrowy, nie dojdzie do integracji jego osobowości a tym samym nigdy w pełni nie zapanuje nad swoimi impulsami.
Diagnoza Psychodynamiczna
Diagnoza Psychodynamiczna w związku z całościowym ujęciem funkcjonowania pacjenta tworzy w umyśle psychoterapeuty jego spójny obraz. W wyniku postępującego omawiania i integrowania kolejnych elementów osobowości pacjenta staje się możliwe uwewnętrznienie przez niego tego spójnego obrazu i zintegrowanie tożsamości, która do tej pory pozostawała rozbita, krucha i podatna na rozpad w wyniku działania silnych impulsów.
W wyniku postawienia diagnozy psychodynamicznej zaczyna się postępująca integracja osobowości pacjenta. Sama diagnoza staje się więc fundamentem i elementem terapii. Gdy w wyniku terapii wszystkie objawy uzyskają sens i znaczenie w ramach spójnej diagnozy i zostaną powiązane z tożsamością pacjenta, wtedy należy uznać, że psychoterapia się kończy a pacjent zdrowieje. Oznacza to jednak, że kompletna i ostateczna diagnoza pacjenta nastąpić może jedynie na koniec zakończonej sukcesem terapii.
Przeczytaj również:
- Diagnoza zaburzeń osobowości w oparciu o ICD-11 – Artykuł opisujący sposób diagnozy zaburzeń osobowości wg najnowszej klasyfikacji WHO.
- Odporne na psychoterapię i farmakoterapię objawy lękowe – Niektóre objawy lękowe wydają się być bardzo uporczywe a skuteczne zazwyczaj leczenie objawowe lub psychoterapia nie dają efektów. Dlaczego objaw lękowy może być odporny na psychoterapię?
- Jak wygląda pierwsza wizyta u psychoterapeuty?
- FAQ – odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania związane z psychoterapią w naszym Ośrodku.
- Jak zachęcić bliską osobę do podjęcia terapii – krótki poradnik dla bliskich, którzy martwią się o stan członków swojej rodziny lub przyjaciół i chcieliby ich namówić na psychoterapię.